Các nước ASEAN hỗ trợ phát triển xe điện (P.4): Việt Nam đang hỗ trợ thế nào?

Thái Lan định hướng là vừa là thị trường tiêu thụ, vừa là thị trường sản xuất cung cấp ô tô điện cho khu vực, Malaysia hướng tới thị trường tiêu thụ, tập trung ưu đãi chi phí sở hữu và chi phí vận hành cho người dân, phân biệt xe điện, xe lai giảm thuế cho xe điện CKD, trong khi đó Indonesia quyết liệt hơn khi định hướng tham gia vào chuỗi giá trị của nền công nghiệp ô tô thế giới, hướng tới nhà cung cấp pin số 1 thế giới chứ không phải xuất khẩu nguyên liệu thô… Vậy thị trường Việt Nam hiện đang có những gì để gia nhập cuộc chơi xe điện – vốn đang quá nhộn nhịp trong giai đoạn này?

Hội thảo “Hạ tầng cho xe điện tại Việt Nam” do báo Giao thông vừa tổ chức tuần qua với sự có mặt của đầy đủ của các cơ quan quản lý, với các thông tin chính thống cung cấp một góc nhìn bao quát, toàn cảnh về việc thực tế về mảng xe điện tại Việt Nam; từ các chính sách hỗ trợ, tiêu chí vận hành cho đến các tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật…

Để cung cấp những thông tin chân thực và ngắn gọn nhất, chuyên mục Xe và Công nghệ xin gửi tới toàn bộ thông tin mà đại diện các cơ quan quản lý đã chia sẻ trong hội thảo này, để bạn đọc có được những đánh giá chân thực và bao quát nhất về thực tế thị trường ô tô điện tại Việt Nam.

Vụ Khoa học Công nghệ, Bộ Giao thông vận tải:

Đại diện vụ Khoa học Công nghệ nhận định trong tham luận; Xe điện phát triển rất nhanh, không chỉ dừng lại ở công nghệ điện và còn kết hợp với các công nghệ điều khiển thông minh, AI… Hệ thống tiêu chuẩn về xe điện trên thế giới rất đa dạng và tiếp tục được xây dựng. Mỗi quốc gia tùy theo điều kiện của mình mà lựa chọn và xây dựng hệ thống tiêu chuẩn phù hợp. Xe điện được phân loại vào nhóm xe cơ giới, do đó chịu sự quản lý của các quy định pháp luật về giao thông hiện hành. Tuy nhiên, xe điện thường đi kèm với các công nghệ tự lái, do có đặc điểm vận hành đặc biệt nên cần thiết phải nghiên cứu, xây dựng hệ thống quy định pháp luật phù hợp để quản lý, vận hành đảm bảo an toàn.

Hiện tại, Bộ GTVT đã có chủ trương xây dựng các quy định liên quan đến xe điện như: an toàn điện, động cơ, pin, hệ thống điều khiển, an toàn thông tin, chuẩn sạc …. Các tiêu chuẩn, quy chuẩn được xây dựng trên cơ sở hài hòa các tiêu chuẩn quốc tế. Rà soát, cập nhật các quy định quản lý, khai thác phương tiện giao thông điện trong quá trình xây dựng Luật giao thông đường bộ sửa đổi tới đây

Bộ Công thương:

Đại diện Cục Công nghiệp cho biết, hiện Bộ Công thương đề xuất các giải pháp khuyến khích phát triển xe điện, cụ thể như sau:

Ngoài ra, Bộ Công thương cũng đề xuất các giải pháp liên quan đến chính sách thuế như sau; Áp dụng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô điện trên cơ sở mức phát thải CO2 ra môi trường theo hướng sau:

+ Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe điện chạy pin (BEV) và xe điện nhiên liệu hydro (FCEV) ở mức thấp nhất

+ Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe hybrid (HEV) và xe hybrid sạc ngoài (PHEV) sẽ ở mức cao hơn so với xe BEV và FCEV và áp dụng theo lộ trình: Giữ nguyên như hiện tại và tăng dần để khuyến khích sử dụng xe BEV, FCEV, giảm dần ưu đãi cho xe HEV và PHEV.

Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên Môi trường:

Hệ thống văn bản pháp lý đã khá đầy đủ, với Quyết định số 16/2015/QĐ-TTg về thu hồi, xử lý sản phẩm thải bỏ trong đó yêu cầu nhà xuất phải tổ chức thu hồi sản phẩm thải bỏ, trong đó có pin, ắc quy…

Leuxs hiện nay là thương hiệu duy nhất tại Việt Nam phương án hoàn thiện về xử lí pin khi thu hồi và đưa pin về Nhật Bản tái chế.

Bộ TNMT sẽ chủ động phối hợp với Bộ GTVT, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà sản xuất và các bên liên quan nhằm tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, ví dụ:

+ Các quy định mới về hạ tầng kỹ thuật liên quan đến hoạt động của các phương tiện giao thông sử dụng ắc quy, pin.

+ Yêu cầu kỹ thuật đối với điểm sạc.

Tổng cục tiêu chuẩn đo lường chất lượng, Bộ Khoa học Công nghệ:

Về Hệ thống TCVN đang áp dụng cho các phương tiện cơ giới đường bộ là 260, trong đó ô tô có 140 tiêu chuẩn, mô tô xe máy 102 tiêu chuẩn và xe đạp 18 tiêu chuẩn. Trong các TCVN trên thì có 39 TCVN áp dụng cho xe điện.

Tuy nhiên hệ thống TCVN chưa đề cập đến

- Yêu cầu kỹ thuật và an toàn điện đối với hệ thống sạc nhanh
- Yêu cầu về an toàn khi vận chuyển, thay thế pin/ắc quy của xe điện
- Yêu cầu về tái chế đối với ắc quy, pin sau một thời gian sử dụng
- Yêu cầu và đặc tính của thiết bị nạp tự động
- Thuật ngữ và phân loại các mức độ của xe tự lái, yêu cầu kỹ thuật và an toàn đối với xe tự lái
- Yêu cầu kỹ thuật và yêu cầu an toàn xe buýt điện…

Về Hệ thống QCVN hiện có 21 QCVN quy định đối với xe điện, trong đó có 16 QCVN dùng chung với phương tiện ô tô, xe mô tô, xe gắn máy có 5 QCVN dành riêng cho xe điện.

Tuy nhiên hệ thống QCVN chưa bao quát được hết các vấn đề về chất lượng, an toàn phương tiện cho người sử dụng xe mô tô, xe gắn máy và xe điện. Ví dụ thời gian tới sẽ có một số nhà máy sản xuất xe buýt, xe con chạy điện nhưng hiện tại chưa có QCVN nào cụ thể cho các dòng xe này. Ngoài ra, Hệ thống QCVN chưa có quy chuẩn kỹ thuật và an toàn cụ thể thiết bị và hệ thống trạm sạc cũng như các yêu cầu an toàn trong quá trình.

Vụ Chính sách thuế, Bộ Tài chính:

Đại diện Vụ Chính sách Thuế cung cấp các chính sách được Chính phủ ưu đãi cho các doanh nghiệp để phát triển thị trường ô tô điện, bao gồm:

Thuế suất thuế TTĐB đối với ô tô điện đang được quy định khá thấp, trong khoảng từ 5% đến 15%, trong khi đối với ô tô chạy bằng năng lượng hóa thạch (xăng,  dầu) khá cao:

Luật Đầu tư và Luật thuế Thu nhập doanh nghiệp quy định các dự án sản xuất ô tô, phụ tùng ô tô được miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hoá nhập khẩu tạo tài sản cố định của dự án, ưu đãi thuế TNDN áp dụng đối với dự án đầu tư sản xuất, lắp ráp ô tô, ưu đãi thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và tiền thuê đất…

Đại diện bộ Tài Chính cũng lưu ý, các chính sách được xây dựng sẽ phù hợp để duy trì sự tăng trưởng ổn định của thị trường ô tô trong nước, phải có tầm nhìn dài hạn, ví dụ thuế TTĐB thì bên cạnh tạo nguồn thu cho NSNN, còn có vai trò quan trọng trong việc điều tiết, định hướng tiêu dùng của xã hội.

Thực hiện hỗ trợ có chọn lọc, có điều kiện và lộ trình cụ thể để tạo nền tảng cho ngành công nghiệp ô tô phát triển vững chắc, có khả năng cạnh  tranh với các quốc gia trong khu vực và khai thác hiệu quả các lợi thế mà xu hướng ô tô hóa dự kiến đem lại trong thời gian tới đây khi mà mức sống người dân trong nước ngày càng được cải thiện.